Waar komt onze familienaam Van Schelven vandaan?

genealogische bijdrage van Marcel Vervloet, geredigeerd door Onno van Schelven

De oorsprong van familienamen is voornamelijk terug te voeren tot een viertal bronnen:

1. patronymica (pater = vader, dus van vader afgeleide namen);

2. beroepsnamen;

3. namen ontleend aan lichamelijke eigenschappen en

4. geografische namen

Ad. 1 Voorbeelden van patronymica of vadersnamen zijn o.a.: Peeters(soone), Hendrickx(soone), Johansson, Kylstra

Ad. 2 Mulder, Schoenmaker, Casteleyn, Smid, Keersmaekers en De Mesmaeker zijn duidelijke beroepsnamen.

Ad. 3 De Wit(te), De Bruijn, Zwart, Klein, Cleynhens, De Groot en Goeghebuer zijn namen die voor zichzelf spreken.

Ad. 4 De vierde groep, de geografische namen, leert ons heel wat over de omgeving waarin onze voorouders leefden en ook wel over de eerbied en het ontzag die ze hadden voor hun leefwereld. In deze context bespreken we alleen de namen die met ons onderwerp te maken hebben.

Bossen en bosjes waren zeker aanwezig, hun voorkomen vinden we in: Van den Bosch, Bosmans, Van Loo(y) (Loo=bos).
De in het bos veel voorkomende bomen komen terug in volgende namen:

• Verrijcken, Eyk, Van Eycken;

• Verlinden, Van der Linden, Lindemans;

• Berckmans, Berk, De Beukelaer;

• Uytterwilghen, Uytdewilligen;

• Van Espen (esp=ratelpopulier);

• Van den Abeele;

• Van Es(ssche);

• Baeckx (beuk) en Haeghedoorn.

Open plekken in het bos zijn vereeuwigd in namen als Laeremans, Van Laer.

Water speelde in het leven de rol van vruchtbaarheidsbrenger, maar ook van gevaar, bedreiging:

• Van den Broeck (broek = moeras), Moeremans (moer=moeras), Van Veen;

• Van de Watere, Van de Vijvere, Van de Ven, Van der Sloten, Vanderiviere, Verbeeck, Van der Vliet, Van der (Ver)Vloet, Vermeer (meer = laag gelegen weiland);

• Van de Poel, Poelmans, Puttemans, Van de Oever, Borremans (born=bron);

• Verdonck (donk=hoogte in een moerassige omgeving).De mens probeerde op dat water invloed te krijgen en het te bedwingen:

• Van Dijck, Dijckmans;

• Van de Voorde, Vervoort (voorde=doorwaadbare plaats);

• Verbruggen, Brugmans, Van den Amer.

In de loop der eeuwen ontgon de mens heel wat natuur en in hun plaats kwamen andere landschapselementen:

• Van der Heyden;

• Van der Weyden, Verwey.

• Van der Bos

• In 't Veld

Ontgonnen gronden konden worden gebruikt als akkers voor de mens:

• Van den Acker/Akker, Akkermans;

• Van der Aerde;

• Van de Velde, Veltmans.

Tussen die velden waren net zoals nu hagen en houtwallen als houtproducent aanwezig:

• Verhaegen, Van Hout, Verboom.

• Van der Wal(le)

Opvallende landschapselementen als heuvels werden al snel bergen genoemd:

• Van den Heuvel, Van der Berg, Bergmans;

• Van den Daele. Van Dalen.

Een ander type geografische namen verwijst naar streken, steden, dorpen, gehuchten en of gebouwen van afkomst:

• De Vries, den Hollander, De Vlaeminck

• Rijmenan(mt)s, Van Rijmenant

• Van Haacht

• Van Keerberg(h)en

• Van Mechelen, Van Leuven

• Van Drunen, Van Delft, Van Nimwegen

(einde genealogische bijdrage van Marcel Vervloet)

Vertaling naar Van Schelven

Als we deze richtsnoer van Marcel Vervloet aanhouden, dan hebben we voor u een ruime keus aan mogelijkheden. Tot dusver allemaal in de laatste (4e) categorie, waarbij de geografie / omgeving de bindende factor is.

Schelfzee - rietzee. In de Statenvertaling van de Bijbel veel voorkomend als een met riet omzoomd water, waar u ook de lisdodden vindt van ons familiewapen. Argument tegen: de Statenvertaling van de Bijbel was er nog niet toen onze achternaam al werd gebruikt. Maar rietzeeën waren er al langer. Ook Mozes werd volgens het verhaal in een biezen mandje te water gelaten door de dochter van de Farao. Argument voor: de oudste plek waar namen voorkomen die op de onze lijken (Van Schelve en Het Nieuwe Schelver) rond de grens Nederland-Duitsland ter hoogte van Overijssel en Gelderland. Dit gebied was moerassig, venig. Daarop tierde het riet welig. De lisdodde heet in het Duits: Schilf.

Schelf - hooi- of vlasschelf. Een methode om koren of vlas door de zon en de wind te laten drogen, door er een opbossing van te maken en deze op het land te laten staan. Het gebied waar de eerste Van Schelvens worden gesignaleerd, West-Vlaanderen, is bij uitstek een vlasgebied geweest. In Zeeland en op de Zuid-Hollandse eilanden zal het vaker koren zijn geweest. Argument voor: zelfs het meervoud klopt prachtig: één schelf, meer schelven. De koppeling naar de molenaars is snel gelegd. Argument tegen: de eerstgesignaleerde Van Schelvens waren geen molenaars, maar chirurgijns.

Escalles - Plaatsje net ten zuiden van Calais. Ooit een gebied waar Nederlands werd gesproken. Calais was Kales. Dunquerke was Duinkerken, Escalles was Skale. Van Schelven - Van Skale. In een tijd van analfabetisme onder het grootste deel van de bevolking is die horde wel te nemen. Argument voor: Skale past goed bij Schelp(schalen). Schelpen staan op het eerst bekende familiewapen, op het graf van Sara Jans van Schelven, gestorven in 1685 en begraven in de Nederlands Hervormde kerk van Numansdorp. Argumenten tegen: schelpen worden alleen gevonden bij zout water. De oudste signaleringen van namen die op de onze lijken zitten in Oost-Nederland en Midden-België.

Schelle - Plaats ten zuiden van Antwerpen en een wijk aan de zuidkant van Zwolle. Argument voor: Veel van de eerste generaties Van Schelven, zitten wel in een ruime cirkel (~120 km) om Antwerpen. Argument tegen: de fonetische afstand tussen Van Schelven en Van Schelle klinkt groot.